Cybercrime: hoe ga je er mee om?

Een 13-jarig meisje uit Amsterdam-Zuidoost heeft zichzelf vorige week van het leven berooft, nadat expliciete beelden van haar werden gedeeld op sociale media.

Cybercriminaliteit is steeds meer aanwezig in onze samenleving en onder de jongeren. Iñez van Boxtel is psychosociaal counselor en helpt slachtoffers bij het verwerken van hun trauma. Ze deelt tips over hoe je er als ouder mee om moet gaan als jouw kind slachtoffer wordt van cybercrime.

“Vroeger sprak je bij cybercrime over het hacken van computers. Tegenwoordig is het veel breder, omdat onze telefoon onze computer is geworden. Hierdoor kan cybercrime makkelijk, altijd en overal plaatsvinden. Jongeren krijgen steeds eerder een telefoon en daarmee kunnen zij zich veel jonger op allerlei platformen aanmelden. Op al die platforms kunnen de jongeren in aanraking komen met cybercriminaliteit.

Verschillende vormen
De cybercriminaliteit heeft drie vormen: online stelen, seksuele misdaden en handel in verboden middelen. Via de platformen waar jongeren tegenwoordig op te vinden zijn, kunnen ze hier altijd en overal mee in aanraking komen. Pubers kunnen nog niet in oorzaak-gevolg denken, omdat hun brein nog niet ver genoeg ontwikkeld is. Net als de ouders, kan ook het kind de snelheid van de technologie niet bijbenen. Tegenwoordig kun je berichten en foto’s versturen die even later niet meer te zien zijn of die de andere partij kan verwijderen zodat jij het niet meer kan zien. Op deze manier wordt het bewijsmateriaal letterlijk onzichtbaar in gevallen van cybercriminaliteit.

Verschil tussen jongens en meiden
Er zit een verschil tussen jongens en meiden die bij mij in de praktijk komen. De jongens zijn voornamelijk slachtoffer van drugshandel en de meiden van seksueel misbruik of afpersing online via naaktfoto’s of seksuele handelingen. De angst voor het wraak nemen van de dader is vaak groter dan de ellende die ze moeten doorstaan om het geheim te bewaren. Emotioneel ervaren zowel jongens als meiden dat deze situatie niet klopt, maar doordat logisch denken niet goed ontwikkeld is, kunnen ze niet handelen naar hun gevoel.

De eerste signalen binnen het gezin die opvallen als je kind zich bedreigd voelt:

• Afstand nemen van de dagelijkse routine binnen het gezin
• Opsluiten op eigen kamer en niet willen praten voor dagen/weken
• In paniek raken als zij niet dag en nacht bereikbaar kunnen zijn via de mobiel
• Geen contact tijdens het avondeten en totaal in zichzelf gekeerd
• Geen activiteiten willen ondernemen
• Niet meer in contact staan met vrienden en klasgenoten
• Angstaanvallen, hyperventilatie, lichamelijke stress, extreem emotioneel vlak reageren en slaapproblemen die voor de ouders uit het niets lijken te komen
• Totale gedragsverandering ervaren waardoor je je eigen kind niet meer herkend in omgang

Ouders
„Voor ouders is het belangrijk om goed te weten wat ze moeten doen als hun kind in zo’n situatie terechtkomt. De volgende stappen zijn belangrijk, maar let wel dat je als ouder met kromme tenen zit en dingen krijgt te horen die je absoluut niet wil horen van je kind. Toch moet je je kind de ruimte geven om te durven praten.” „Het eerste dat je moet doen bij een kind dat slachtoffer is geworden van cybercrime, is luisteren, veiligheid bieden en vertrouwen zonder te handelen. Dat betekent: zonder meteen in actie te komen en zonder oplossingen aan te dragen. Alleen maar luisteren, je kind laten praten en vertellen dat het veilig is, dat je te vertrouwen bent en dat er niks gebeurt op het moment dat je kind hardop vertelt wat er gebeurd is. Op deze manier ervaart je kind dat hij/zij grip op de situatie behoudt.” „Je gaat pas handelen als je kind begrijpt wat de gevolgen kunnen zijn. Pas als ze begrijpen hoe ernstig de aard van het vergrijp is, en dat de dader daar niet zomaar met een geldboete vanaf komt, kun je actie ondernemen. Daar zijn screenshots ontzettend belangrijk voor. Dat is je bewijs. Het maken van die screenshots is lastig, omdat pubers de bedreiging simpelweg niet herkennen. Er moet veel meer aandacht worden besteed aan het leren herkennen van dit soort situaties.”

„Als laatst is het van groot belang dat je als ouder hulp inschakelt bij een instantie die gespecialiseerd is in de situatie waar jouw kind zich op dat moment in bevindt. Naast het inschakelen van hulp is het heel belangrijk dat je schaamte, schuldgevoelens en angstgevoelens bij je kind weghaalt door goed in gesprek te gaan.”

De volgende websites kunnen meer informatie geven :

Sextortion, Revenge Porn of digitale afdreiging hoeft echt niet hopeloos te zijn. Een paar tips uit de praktijk:

Ga niet in op een eventueel betaalverzoek of ander chantage verzoek. Er is nooit garantie dat de bestanden echt gewist worden.
Neem direct iemand in vertrouwen. Het liefst met goede internet skills. Je hebt emotionele steun nodig en kunt waarschijnlijk minder scherp nadenken als je gechanteerd wordt.
Schrijf op waar, wanneer, hoe en met wie de beelden gemaakt zijn. Wees zo precies mogelijk.
Maak screenshots, sla namen, telefoonnummers en aliassen op en verzamel zo veel mogelijk bewijsmateriaal waar ook volledige webadressen (url’s) goed zichtbaar zijn.

De politie en slachtoffer bescherming

Doe aangifte bij de politie en neem het bewijsmateriaal mee.
Schakel (in overleg met de politie) een bedrijf in dat voor jou de bestanden van het internet gaat verwijderen. De politie heeft een website voor jongeren met meer informatie;

vraaghetdepolitie.nl

Bedrijven die bestanden kunnen verwijderen. Bijv:
leakserv.com
guaranteedremovals.com
dmca.com

Of doe dit zelf:
support.google.com/
https://help.twitter.com
help.instagram.com
www.youtube.com
www.snap.com
copybyte.com/stop-revenge-pornography

Maar het allerbelangrijkste voor de pubers online;
*Zorg in het vervolg dat je nooit meer digitale opnames maakt van jezelf of laat maken!*