Wat betekent stress eigenlijk?
Stress kent veel verschillende definities en kan omschreven worden dat stress een beleving is in de mens en de manier waarop hij of zij reageert op een stressvolle gebeurtenis. In biomedische termen wordt stress dan weer beschreven als een situatie waarin de adrenale verhoogd zijn bij een bepaalde ervaring. Er bestaan ook verschillen in opvatting over wat stress veroorzaakt. Stress kan heel ruim worden omschreven als een reactie op elke prikkel of conditie die spanning veroorzaakt.
Stress kan dus zelfs aanwezig zijn bij een plezierige situatie die spanning oproept, zoals de huwelijksdag, een verhuizing of op vakantie gaan. Ook is er positieve stress als men zich geestelijk en lichamelijk voorbereidt op een wedstrijd, een bijzondere prestatie op het werk, enzovoort. Deze ‘goede stress’ speelt echter een belangrijke rol in het presteren van de persoon. Na enige tijd verdwijnt deze spanning weer en keert het lichaam terug in een toestand van rust. Als stress niet in het belang van een persoon is en als een nare gebeurtenis wordt ervaren, spreken we van negatieve stress ofwel ‘distress’. Vaststaat dat vooral de negatieve spanningen een gevaar vormen voor de gezondheid, omdat zij de grootste en meer langdurige effecten hebben op ons zenuwstelsel
Stress door de omgeving
Er is veel experimenteel onderzoek gedaan naar de omgevingscondities die een negatief effect hebben iemand zijn gedrag. Enkele bekende voorbeelden zijn: lawaai, gebrek aan slaap, te veel informatie, bepaalde drugs zoals alcohol, en een hoge omgevingstemperatuur (hitte). Men noemt dit ook wel het stimulusmodel van stress. Het model staat het dichtst bij de oorspronkelijke natuurkundige betekenis van stress als een kracht die op een lichaam inwerkt. Desondanks lijkt het toch mogelijk om condities te vinden die voor de meeste mensen als stressvol worden ervaren. Als deze omgevingsfactoren bewust worden, is het mogelijke om de prikkels in de omgeving te verlagen om het negatieve effect op de persoon aan te pakken. Denk eens aan een zintuigentraining om beter met je omgeving te leren omgaan om zo stress te verminderen in je dagelijks leven.
Stress en werkdruk
Zo blijkt langdurige mentale inspanning en werkdruk op den duur tot stress te leiden. Het inlassen van rustperiodes kan dit voorkomen. Mensen kunnen echter heel verschillend reageren op een verhoogde werkdruk. Zo is de een goed bestand tegen een hoge werkdruk, en de ander niet. Bij de selectie van personeel wordt vaak rekening gehouden met de mate waarin iemand bestand is tegen werkdruk. Iemand met ‘Hart voor de zaak’ is ook extra kwetsbaar. Hierdoor kunnen frustraties en teleurstellingen hoog oplopen. Wanneer bijvoorbeeld binnen het bedrijf andere keuzes worden gemaakt, of het niet goed gaat met het bedrijf. Door beter om te leren gaan met werkdruk kun je beter met onverwachte veranderingen op de werkplek omgaan.
Stress en emoties
Stressoren in het emotionele vlak zijn meestal negatieve prikkels of situaties die sterke emoties zoals angst, verdriet of woede oproepen. Voorbeelden hiervan zijn: straf, dreiging van gevaar, ontslag op het werk, niet kunnen voldoen aan een bepaalde eis, en het verlies van een geliefde. Kortom: situaties die de basisbehoeften van de mens, zoals veiligheid, gezondheid, liefde en middelen van bestaan, in gevaar brengen. Een tip is om ondersteuning te zoeken in de psychosociale hulpverlening. Deze vorm van hulpverlening is gespecialiseerd in het ontwikkelen van een gezonde emotionele ervaring en lichamelijke gezondheid.
Stress en persoonlijkheid
Hoge emotionele instabiliteit is de sterkste persoonlijkheidsvoorspeller voor stresssymptomen. Stressvolle negatieve levensgebeurtenissen voorspellen echter ook toenames in emotionele instabiliteit. Verder zijn eigenschappen als perfectionisme een belangrijke trigger. Het nooit goed genoeg doen kan zorgen voor een voortdurende ontevredenheid. Dit kost heel veel tijd en energie.
Stress en prestatie
Er blijkt een omgekeerd verband te bestaan tussen de sterkte van een stressor prikkel en het niveau van een prestatie. Dit houdt in dat milde vormen van stress (bijvoorbeeld een beetje lawaai, spanning, of slaapgebrek) een positief effect hebben op de prestatie, en meer intense vormen van stress (heel hard lawaai, veel spanning of ernstig slaapgebrek) een negatief effect hebben op de prestatie. Er is ook een persoon specifiek optimaal niveau van stress waarbij de prestatie maximaal is. Dit niveau is bij ieder persoon anders. Tips en coaching over leren omgaan met prestatiedruk kan bijdragen aan een beter prestatie en gezonde spanning.
